Nieuws

Jaarlijks vinden er bij Crematoria Twente zo’n 4.300 crematies plaats, waarvan grofweg de helft op de locatie in Enschede. Je denkt er misschien niet direct bij na, maar bij deze crematies wordt aardgas gebruikt en dus CO₂ uitgestoten. Daarom laat directeur-bestuurder Harriët Tomassen, met steun van het Supportteam Energie-innovatie van provincie Overijssel, onderzoek doen naar de mogelijkheden om het crematieproces te verduurzamen. ‘De resultaten tonen dat cremeren op groene waterstof een realistische optie is voor onze locatie in Enschede.’

‘Iedereen die ik over dit project spreek, is heel enthousiast. Het kan namelijk écht gaan lukken!’ Aan het woord is Harriët Tomassen, directeur-bestuurder bij Crematoria Twente met locaties in Borne, Almelo, Oldenzaal en Enschede. Op de laatstgenoemde locatie vertelt Harriët deze donderdagochtend over de aanleiding van de pre-engineering studie ‘Verduurzaming van het crematieproces bij Crematoria Twente’, dat eind 2024 is afgerond. ‘Ik ben iemand die vanuit intrinsieke motivatie best veel bezig is met duurzaamheid. Dus toen ik in 2019 als directeur-bestuurder bij Crematoria Twente aan de slag ging, ben ik gaan kijken hoe we in deze branche een verduurzamingsslag kunnen maken.’

H2Hub Twente

Rond die periode ziet Harriët al dat elektrisch cremeren in opkomst is bij het crematieproces, maar nog in de kinderschoenen staat. In het geval van Crematoria Twente zou elektrisch cremeren echter betekenen dat de relatief nieuwe aardgasovens zouden moeten worden vervangen door elektrische ovens. ‘En dat is in mijn ogen nou niet echt duurzaam. Bovendien had ik net een artikel gelezen over de mogelijkheden van waterstof, en die optie leek me voor ons helemaal perfect.’ Daarom besluit Harriët om zich aan te sluiten bij H2Hub Twente, het platform waarbij ondernemers en onderwijs samenwerken aan onderzoek, ontwikkeling en toepassing van waterstoftechnologie. ‘Een van de clusters binnen deze hub richtte zich op het thema ‘Hoge verbrandingstemperaturen’, en daar kon Crematoria Twente natuurlijk ideaal bij aansluiten.’ Binnen H2Hub Twente komt Harriët in contact met Marco Derksen van Mateq Process. Namens de H2Hub begeleidt hij het verkennende onderzoek naar de haalbaarheid van cremeren op waterstof op de locatie in Enschede. ‘Het resultaat van het verkennende onderzoek was veelbelovend’, aldus Harriët.

Hulp van provincie Overijssel

Voordat Harriët de groene waterstof daadwerkelijk in de praktijk kan toepassen, wil ze meer duidelijkheid en zekerheid hebben. Daarom besluit ze om als vervolg op het vooronderzoek een zogeheten ‘pre-engineering studie’ uit te laten voeren, zodat ze antwoord krijgt op de cruciale vraag: kan de locatie in Enschede de overstap maken van aardgas naar lokaal geproduceerde waterstof, en is dit zowel haalbaar als betaalbaar? ‘Omdat zo’n onderzoek serieus geld kost, hebben we een subsidieaanvraag ingediend bij de provincie Overijssel. Vervolgens kreeg ik bezoek van Constantijn Cox van het Supportteam Energie-innovatie, dat innovatieve ondernemers helpt om hun duurzame idee te realiseren. Toen ik Constantijn over onze duurzame plannen en het vooronderzoek vertelde, was hij meteen enthousiast.’

Positief-kritische en proactieve houding

Daarom brengt Constantijn Harriët in contact met zijn collega’s Hans Scholten en Jaap de Boer, die gespecialiseerd zijn in (technische) productontwikkeling en het oplossen van complexe energie-uitdagingen bij ondernemers. ‘In goed overleg met Hans en Jaap hebben we vooraf de kaders voor de pre-engineering studie vastgesteld. Wat moet exact worden onderzocht? En zeker zo belangrijk: waar moet het rapport aan voldoen als het wordt opgeleverd? Want op basis van het eindrapport wilden we een aanvraag indienen voor vervolgsubsidie. Een belangrijke voorwaarde van het Supportteam Energie-innovatie was dat de pre-engineering studie zich niet alleen op waterstof ging richten, maar dat alle mogelijke verduurzamingsopties zouden worden onderzocht. Daar hadden Hans en Jaap natuurlijk gelijk in, want ons doel is verduurzaming en niet per se de inzet van waterstof. Sowieso ben ik echt te spreken over de positief-kritische en proactieve houding van Constantijn, Hans en Jaap. Die heeft namelijk echt bijdragen aan een sterk inhoudelijk onderzoek.’

Ruimte voor voldoende zonnepanelen

Als de kaders eenmaal zijn uitgezet, gaat HyMatters research en consultancy aan de slag. Deze partij kijkt niet alleen naar het bestemmingsplan, het Kadaster en de hoeveelheid aardgas en elektriciteit die de locatie in Enschede per week, maand en jaar verbruikt, maar bijvoorbeeld ook naar het aantal uren dat de zon in Enschede schijnt. ‘Die energiescan gaf ons natuurlijk heldere inzichten in ons energieverbruik. Bovendien kregen we meteen een positief doorkijkje naar de eventuele volgende stap.’ Uit de pre-engineering studie komt namelijk naar voren dat het crematorium in Enschede zich in een bevoorrechte positie bevindt, zo vertelt Harriët. ‘Wij hebben dermate veel grond om dit crematorium ter beschikking, dat we naast de 400 zonnepanelen die al op het dak liggen nog eens de benodigde hoeveelheid zonnepanelen naast het crematorium kunnen plaatsen. Daarmee kunnen we genoeg duurzame elektriciteit opwekken om de gewenste hoeveelheid groene waterstof te maken.’ Dat zit namelijk zo: groene waterstof maak je door duurzaam opgewekte energie door een elektrolyser met water te leiden, waarbij het water wordt opgesplitst in waterstof en zuurstof. De opgewekte waterstof kan vervolgens worden ingezet bij het crematieproces, waardoor de locatie in Enschede helemaal van het aardgas af zou kunnen. ‘Dat is althans de theorie.’

Haalbaar én betaalbaar?

Wat nou als je als crematorium niét die beschikbare grond hebt, maar wél over een zware elektriciteitsaansluiting beschikt? ‘Dan is elektrisch cremeren eventueel een optie’, zo weet Harriët. ‘Maar dan moet je de aardgasovens dus wel vervangen door elektrische ovens. En stel dat een crematorium geen beschikbare grond en geen zware elektriciteitsaansluiting heeft, dan moet je voorlopig op aardgas blijven cremeren.’ In het geval van het crematorium in Enschede toont de pre-engineering studie dus aan dat de technische overstap van crematie op aardgas naar crematie op groene waterstof inderdaad haalbaar is. Maar hoe zit het met de financiële haalbaarheid? Harriët: ‘Dat hangt mede af van de beschikbaarheid van verduurzamingssubsidies. In 1970 werd Crematoria Twente door elf gemeentes in Twente opgericht. De reden was dat Twentenaren tot die tijd helemaal naar Dieren moesten rijden voor een crematie. In 2000 is Crematoria Twente geprivatiseerd, waarbij de gemeentes gezamenlijk de enige aandeelhouder werden. Ook zij zijn enthousiast over de resultaten van de studie en onze verduurzamingsplannen, maar natuurlijk niet tegen elke prijs. Daarom kijken we nu onder andere samen met Constantijn Cox of we ook vervolgsubsidie kunnen aanvragen voor de volgende stap in ons verduurzamingstraject.’

Enthousiaste reacties

Die vervolgstap is wat Harriët betreft tweeledig. ‘Enerzijds willen we een duurtest uit gaan voeren om te ontdekken welke impact het gebruik van waterstof heeft op onze aardgasovens en de bijbehorende filtersystemen. Hier is onze crematieovenleverancier bijvoorbeeld ook heel erg in geïnteresseerd. Anderzijds wil ik de businesscase verder concretiseren door het best geschikte type zonnepanelen, elektrolyser en waterstofopslag te achterhalen. Zoals gezegd merk ik dat iedereen om ons heen alvast heel enthousiast is over onze duurzame plannen. Zo zijn we onlangs nog benaderd door Hydrogen Valley, een coalitie waarbij ruim 100 partijen samenwerken aan de energietransitie. Wat dat betreft denk ik dat ons onderzoek naar cremeren op waterstof in de nabije toekomst als vliegwiel in deze branche kan gaan werken. Persoonlijk ben ik ervan overtuigd dat het ons gaat lukken.’

Meer weten?

Ben je geïnspireerd door het verhaal van Crematoria Twente en ben je benieuwd of het Supportteam Energie-innovatie jou ook kan helpen? Ga dan snel naar de website van Nieuwe Energie Overijssel en vul het contactformulier in. De pre-engineering studie van Twente Crematoria kan je hier inzien.

Tekst en fotografie: Theo Smits