blog

Door Han Smelt, Projectleider Warmtetransitie, NEO

Alle hens aan dek! In de energietransitie zijn er verschillende duurzame energiebronnen die we kunnen inzetten. Zonthermie is daar één van. Alleen wordt deze techniek nog niet volop benut. Dat kan beter. Nieuwe Energie Overijssel (NEO) vroeg Saxion onderzoek te doen. Conclusie: onbekend maakt onbemind en dat moet anders. Zonthermie verdient meer aandacht. Daarom werpt dit blog van Han Smelt licht op zonthermie.

Zonlicht naar warmte

Zonthermie is een duurzame manier om water te verwarmen met behulp van de warmte van de zon. Dit kan worden gebruikt voor het verwarmen van woningen en gebouwen, of voor het leveren van warm tapwater. Zonthermie benut zonnecollectoren (PT panelen), die zonlicht omzetten in warmte. Deze warmte wordt opgeslagen in een zonneboiler of een ander soort opslagsysteem, afhankelijk van de grootte van de installatie. Zonthermie verschilt van de bekende zonnepanelen (PV panelen), die zonlicht omzetten in elektriciteit.

Zonthermie heeft verschillende voordelen:

• Het vermindert de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen en de uitstoot van broeikasgassen.
• Het verlaagt de energierekening en maakt gebruik van een gratis en onuitputtelijke energiebron, de zon.
• Het is, net als zonnepanelen die elektriciteit opwekken, zowel kleinschalig als grootschalig in te zetten.

Opslag nodig

Zoals elke techniek heeft zonthermie ook z’n beperkingen. De zon is de bron. Dat maakt de opbrengst ook afhankelijk van het weer en de locatie. In de winter is de opbrengst lager dan in de zomer. Een vorm van opslag is dus vaak nodig. Dat kan in grote watertanks maar ook in de grond. Ook moet de opgewekte warmte uiteindelijk wel afgegeven kunnen worden: bijvoorbeeld aan een woning, een bedrijfspand of bedrijfsproces of een serie woningen (warmtenet). Het is dus belangrijk om een installatie goed af te stemmen op de warmtevraag en na te denken over het verbruikspatroon.

Saxion zoekt uit

Toch wordt zonthermie nog niet breed toegepast: individuele woningeigenaren leggen wel eens een paar collectoren of tubes op hun dak, maar in een iets grotere setting wordt deze techniek niet gebruikt. Als provincie zijn we nieuwsgierig hoe dit komt. Daarom hebben we een vijftal studenten van Saxion gevraagd om onderzoek te doen naar de vraag: ‘Waarom wordt zonthermie nog niet veel toegepast in Overijssel en hoe komen we dan wel tot een betere benutting? De studenten zijn dit voorjaar aan de slag gegaan en hebben onder andere interviews afgenomen vertegenwoordigers van bedrijven, (overheids)organisaties en lokale initiatieven. Inmiddels beschikken we over een analyse op basis van gevoerde gesprekken en literatuuronderzoek.

Relatief onbekend

Conclusie van Saxion is samen te vatten als: ‘Onbekend maakt onbemind’. Doordat PT-systemen relatief onbekend zijn, wordt deze techniek niet veel toegepast. Zonnepanelen, die elektriciteit maken, zijn veel populairder. Immers er zijn heel veel partijen die zich met zonne-stroom bezig houden. Bovendien zijn zonnepanelen vaak eenvoudiger te installeren en is de gehele zonnestroom-installatie vaak goedkoper dan een compleet zonnewarmte-systeem. Hoewel de netcongestie-problemen toenemen, konden PV-panelen vaak makkelijk op het elektriciteitsnet worden aangesloten. Bij zonnewarmte moet je daarentegen altijd zorgen dat de warmte afgegeven kan worden aan een specifieke afnemer, die in de buurt moet zitten.

Kennis zal toenemen

Toch betekent dit niet dat zonnewarmte geen toekomst heeft: gaandeweg zal de kennis over installatie, onderhoud van dit soort systemen bekender worden en bij een grotere volume (marktgroei) zullen de investeringskosten ook dalen. Als we daarbij ook nog eens bedenken dat niet alle warmte langs de elektrische weg ‘gemaakt’ kan worden vanwege netcongestie, zijn PT-installaties een goede manier om de warmte te genereren die je als bedrijf of huis nodig hebt.

Meer van horen

We gaan hier dus zeker nog meer van horen! En als provincie zullen we hier ook meer aandacht aan besteden! Dat doen we door het bewustzijn te vergroten (vandaar dit blog 😉) door informatie (best practices) te delen en uit te leggen welke financiële stimuleringsmiddelen er zijn. Verder werken we toe naar een goede manier om deze warmtetechniek te vergelijken met andere warmtetechnieken zoals aquathermie (warmte uit water van bijvoorbeeld een waterzuiveringsinstallatie of oppervlaktewater) en geothermie (warmte/koude uit de grond of opgeslagen in de grond).

Samenwerking nodig

Daarnaast proberen we de samenwerking te zoeken met de verschillende belanghebbenden, zoals de industrie die dit soort systemen bedenkt en plaatst, de kennisinstituten, de woningbouwcoöperaties, lokale en maatschappelijke organisaties. Ons doel is om kennis te delen, ervaringen uit te wisselen en de samenwerking te faciliteren. Daarmee zijn we er niet. Op landelijk niveau moeten er ook zaken worden gerealiseerd. Denk daarbij aan het ondersteunen van innovatie en onderzoek op het gebied van zonthermie en wetgeving. Ook daar spelen we als provincie een rol in. We zijn er dus nog lang niet klaar mee, maar duidelijk is dat zonthermie een zonnige toekomst heeft.

Meer weten?

Vragen? Of meer lezen over hoe Nieuwe Energie Overijssel helpt om hernieuwbare warmtebronnen te realiseren? Bekijk de Werkvloer Warmte. Of kom naar de Werkplaats en ontdek hoe we elkaar versterken.

Bron van het beeld bij dit blog: G2 Energy