blog

Door Janine Swaak, projectontwikkelaar bij provincie Overijssel

De Nederlandse overheid is met haar inkoop verantwoordelijk voor 18% van de CO₂-voetafdruk en 23% van het grondstoffengebruik binnen Nederland. Het is daarom belangrijk om ook als lokale overheden volop in te zetten op duurzaam en innovatiegericht inkopen. De inkoop van energie levert de grootste bijdrage aan de CO₂-voetafdruk, dus daar is winst te boeken, zegt Janine Swaak. Zij is bij provincie Overijssel verantwoordelijk voor innovatiegericht inkopen en deelt haar tien succesfactoren.

Eerst even een onderscheid maken tussen duurzaam en innovatiegericht inkopen. Duurzaam inkopen is gericht op het meenemen van relevante duurzaamheidsdoelstellingen in de inkoop. Het gaat dan om sociale en milieudoelstellingen.

Innovatiegericht inkopen is gericht op het uitvragen van een innovatieve oplossing of op het bieden van ruimte voor innovatieve oplossingen in een (reguliere) uitvraag; de tweede optie wordt ook wel ‘innovatievriendelijk’ inkopen genoemd.

Innovatieve oplossingen kunnen nieuwe oplossingen zijn of een verdere ontwikkeling van bestaande oplossingen. In inkooptrajecten gaat het in de meeste gevallen om de verdere ontwikkeling. Innovatiegericht inkopen is een versneller in de transitie naar duurzaam doordat inkoop de markt in beweging krijgt en innovatie stimuleert.

Innovaties voor de energietransitie

Als provincie Overijssel hebben we de afgelopen jaren veel geleerd als het gaat om het inkopen van innovaties. Met name als het gaat ominnovaties die bijdragen aan de energietransitie maken we mooie stappen, onder andere met de uitvraag Startup in Residence. Laatst werd mij gevraagd wat het geheim van ons succes is.

Ik bemerk bij mijzelf wel enige terughoudendheid om onze inkoop als succes te bestempelen, ondanks dat ik enorm enthousiast ben over hoe ver we al zijn gekomen en ik trots ben op iedereen die hieraan bijdraagt. We willen immers substantieel bijdragen aan de energietransitie, met een ondernemer die zijn oplossing opschaalt, uitrolt en zo bijdraagt aan de duurzame ontwikkeling van zijn eigen onderneming én van de wereld. Zo ver zijn we nog niet.

Maar wat we met elkaar hebben gedaan is succesvol. De top 10 niet-geheime succesfactoren (met name voor opdrachtgevers) zie ik als volgt:

 

1. Innovatiegericht inkopen is een middel en geen doel

Zorg dat er echte opdrachtgevers en ondernemers aan tafel zitten. Maak er geen theater van: prijsvraagje, pilotje, filmpje etc. zonder echt te werken aan oplossingen voor echte vraagstukken. Vele initiatieven van de provincie zijn ‘bewust’ voortijdig gestopt: geen echte opdrachtgever met echt vraagstuk.

2. Zorg voor opdrachtgevers met een vraagstuk en een langetermijnvisie

Zorg daarnaast voor ondernemers met een meerjarige visie. Ondersteun, stimuleer, eis…. wat maar nodig is.

3. Wees vindbaar

Het is belangrijk dat innovatieve ondernemers je weten te vinden. Wees hier als opdrachtgever proactief in. Zoek ze op, mail ze, bel ze, bel terug als ze jou bellen etc. Houd contact.

4. Wees openminded

Wees nieuwsgierig, open, ken de markt, maak ruimte en geef ruimte. Innovatiegericht inkopen is fantastisch om te doen… als je niet te krampachtig bent.

5. Schrijf een vlotte marktuitvraag

Schrik ondernemers (en jezelf) niet af met veel te dikke en slecht leesbare marktuitvragen. Zorg dat je weet wat je wilt, zowel wat vaststaat en waar je ruimte geeft, dan heb je minder woorden nodig.

6. Zorg voor case-by-casebegeleiding

voor ondernemer en opdrachtgever. Af en toe een uurtje of wekelijks, afhankelijk van fase en complexiteit van traject. Daarnaast is het zinvol om bij de start een aantal weken te hebben waarin ondernemers en opdrachtgevers intensiever met elkaar aan de slag gaan met het vraagstuk en de oplossing. Om zo een goede basis/bodem te leggen qua inhoud en onderlinge relatie.

7. Haast helpt niet, maar besluiteloosheid is funest

Verschuil je niet achter processen.

8. Kies

Besef dat voor een innovatiegericht inkooptraject extra tijd, geld en kennis nodig is. Kies er dus een beperkt aantal en ben bereid te investeren. @provincieoverijssel en @nieuweenergieoverijssel hebben deze bereidheid laten zien.

9. Blijf scherp

Werk samen vanuit het besef en de overtuiging dat je elkaar nodig hebt en/maar houd elkaar scherp. Het duurzame van gisteren, is wellicht niet duurzaam genoeg voor morgen.

10. Doe, leer en inspireer

Het gaat echt ergens over. Innovatie is nodig voor die meer duurzame, eerlijke wereld die we nastreven. Innovatiegericht inkopen is een waardevol instrument naast subsidies voor innovatie.

Janine Swaak werkt als projectontwikkelaar bij provincie Overijssel en is onder andere verantwoordelijk voor de pilots en inkoopopdrachten die zijn voortgekomen uit de Startup in Residence-uitvraag.

Headerfoto: impressie van de gekleurde zonnepanelen van Soluxa, een van de pilots die uit Startup in Residence zijn voortgekomen.