blog

Oscar Jansen, adviseur Expertiseteam Aardgasvrije Wijken

De afgelopen 2,5 jaar zijn er door de provincie Overijssel 23 Wijk Uitvoerings Projecten (WUP) ondersteund met zowel geld als kennis en ervaring. De eerste WUP’s zijn inmiddels opgeleverd en er volgen dit jaar nog meer. Samenwerken met woningcorporaties, netbeheerders en bewoners was overal de insteek. Maar hoe is dat nu eigenlijk gegaan? Onlangs heb ik de evaluatie begeleid van de samenwerking tussen vier gemeenten en bewoners die in klankbordgroepen voor zeven WUP’s hadden deelgenomen.

Hoezo samen?

Tijdens de evaluatie werd al snel duidelijk dat de bewoners uit de meeste klankbordgroepen het geen gezamenlijk proces vonden. Ze voelden zich overvallen door het voorbereidende werk dat de gemeente al had gedaan, zoals de inhuur van een adviesbureau en een eerste analyse van de wijk. Doordat de gemeente zowel qua proces als inhoud het voortouw genomen had, leek het erop dat er weinig ruimte was voor bewoners.

Hoe dan wel?

De belangrijkste oproep van de deelnemers aan de evaluatie was eigenlijk: ’Doe het niet voor, maar met ons’. Laten we eens kijken welke tips uit de evaluatie naar voren komen.

Begin - en eindig - bij de inwoners

Zo logisch als wat, zou je zeggen – de warmtetransitie gebeurt in hun huis, maar in veel WUP projecten zag ik dat gemeenten eerst zelf van alles willen uitzoeken met een adviesbureau om pas daarna naar de bewoners te gaan.

‘Beginnen bij de inwoners, daarna de professionele partijen’, was één van de tips van de deelnemers aan de evaluatie. Andere suggesties zijn: ‘Start bij de inwoners en inventariseer wat de zorgen zijn en welke vragen er zijn’, maar ook: ‘Ga met elkaar in overleg wat je daarmee kan doen. Welke zorgen en vragen zijn er en moeten in het WUP worden beantwoord?

Maar hoe doe je dat in de praktijk? ‘Ontwerp met elkaar zowel het proces als de inhoud’. ‘Kom regelmatig samen en ga samen de wijk in: dat kweekt vertrouwen’. Maar ook: ‘Continu en tijdig de inbreng van inwoners terugkoppelen (wat is er met de inbreng gebeurd?)’. Het zijn tips die voortkomen uit de evaluatie. Een deelnemer oppert: ‘Stel eventueel een budget ter beschikking aan inwoners voor laten doen van ‘eigen’ onderzoek, maar het mooiste is dat je gezamenlijk het onderzoek doet’.

Van proces naar inhoud en weer terug

Een juiste afwisseling tussen proces en inhoud is van belang en helpt om samen verder te komen. Geef in het begin ruimte aan frustraties die er zijn over de gemeente, ook over zaken die niet gaan over de warmtetransitie. Als je hier geen ruimte voor geeft ontstaat er geen vertrouwen. In het begin zijn er naast de frustraties ook prangende inhoudelijke vragen: probeer die met elkaar te beantwoorden. Bewoners hebben ook kennis, benut die om vragen te beantwoorden. Of zoek daar, samen, externe expertise bij. Benoem in het begin de belangrijkste vraagstukken waar je antwoord op wilt hebben en ga die dan gedurende het proces 1 voor 1 beantwoorden. In verschillende inhoudelijke sessies kunnen die vraagstukken beantwoord worden. Wederom lessen vanuit de feedback van de deelnemers.

Maak doelen helder

Ontwerp met elkaar een goed proces dat begint met het gezamenlijk formuleren van doelen, resultaten, geld en afspraken over rolverdeling. Zo zorg je voor goed verwachtingsmanagement vanuit zowel de gemeente als vanuit inwoners. Openheid over wat je wel en (nog|) niet weet als gemeente is in de opstart fase van groot belang en wordt gewaardeerd door de bewoners. Daarnaast zat er tussen de feedback ook een praktische tip. Het kan zinvol zijn om een onafhankelijk ‘verbinder/facilitator in te schakelen om het samenwerking proces goed te laten verlopen. In een aantal van de zeven WUP processen heeft Natuur en Milieu Overijssel deze rol vervuld: dat beviel de bewoners goed.