blog

Door Gábor Oolthuis, programmaleider Nieuwe Energie Overijssel

Wat zijn de overeenkomsten tussen het nieuwe kabinet en de Franse voetbalclub Paris Saint Germain? Torenhoge ambities, peilloos diepe zakken, maar geen doordacht plan de campagne.

Het verschil is dat buiten het Parc des Princes-stadion niemand treurt als PSG uit de Champions League vliegt. Terwijl het missen van de klimaatdoelen ten koste gaat van ons allemaal. Dat kunnen we niet laten gebeuren. Rijk en regio moeten elkaars kracht benutten om de wettelijke doelstelling van 55% CO2-reductie in 2030 te halen.

Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) constateert in haar reflectie op het regeerakkoord dat de klimaatambitie van het kabinet “grenst aan het praktisch maximaal realiseerbare”. Om aan de 55% te komen zijn meer maatregelen nodig dan nu in het regeerakkoord staan. En zal het uitvoeringstempo fors omhoog moeten. Wat let ons? Niet de portemonnee, die is goed gevuld. Wel de “vrijblijvendheid in het beleid”. Het PBL acht meer verplichtingen onontkoombaar. Daarnaast moeten randvoorwaarden als infrastructuur, arbeidsmarkt en participatie wat het PBL betreft prioriteit krijgen.

In voetbaltermen is het PBL de analist die zegt dat de omschakeling te traag gaat en de spelhervattingen te weinig doelpunten opleveren. Belangrijk om te weten, maar wat is eraan te doen? Daar komen de veldtrainers in het spel, in dit geval de regio’s. In Overijssel trokken we al snel na het klimaatakkoord van 2019 de conclusie dat de doelstelling van 49% CO2-besparing met bestaande werkwijzen niet gehaald kan worden. De realisatietermijnen van windturbines en elektriciteitsstations bijvoorbeeld kruipen naar de 10 jaar. Naast de inzet van de crisis- en herstelwet zijn nieuwe slimme concepten nodig om vaart te maken.

Waar praat je dan over? Over smart energy hubs, regionale energiesystemen die energieopwekking op een slimme manier koppelen aan energieverbruik, zodat het hoofdnet wordt ontzien en decentrale industrie kan verduurzamen. Over groen gas uit mono-mestvergisting als lokale vervanger van aardgas, waarbij duurzame energie en vermindering van stikstofuitstoot hand in hand gaan en melkveehouders hun licence to produce vernieuwen. Over INDU-ZERO, woonhuizen naar ‘nul op de meter’ voor de helft van de huidige kosten en in een fractie van de tijd, zonder dat de bewoners het huis uit hoeven.

Deze en andere veelbelovende concepten brengen wij in Overijssel in de praktijk. Voor opschaling hebben we het Rijk nodig. Wat vragen we? Ten eerste naast een subsidiërende ook een investerende Rijksoverheid, die risicodragend deelneemt in publiek-private samenwerking. De huidige instrumenten van RVO, Groeifonds en Invest NL zijn te ad hoc of hebben te hoge drempels. Ten tweede een landelijk laboratorium voor de ontwikkeling van nieuwe werkwijzen. Iedereen worstelt met gebiedsprocessen voor windenergie. De beste ideeën moeten landelijk verzameld, verrijkt en verspreid worden.

Ten derde: oog voor de regio. Ja, Tata Steel stoot een kolencentrale meer CO2 uit dan heel Overijssel, dus het is vanuit klimaatoogpunt logisch om daar serieus werk van te maken. Maar de industrie in Overijssel biedt negen keer zoveel werkgelegenheid als Tata Steel, en die regionale bedrijven moeten ook van het aardgas af. Dus vanuit economisch oogpunt is het logisch om daar net zoveel werk van te maken. De regio is van nationaal belang. In de komende uitwerkingsfase van het regeerakkoord biedt onze regio zich aan voor een-tweetjes, zodat we als gezamenlijke overheden sneller voor het doel komen.

Gábor Oolthuis

Programmaleider Nieuwe Energie Overijssel