blog

Door Oscar Jansen, adviseur Expertiseteam Aardgasvrije wijken

De afgelopen maand ben ik gaan twijfelen over het, zeker in de energietransitie, zeer toepasselijk gezegde: “Voor niets gaat de zon op”.  Oftewel het enige dat echt gratis is, is het opkomen van de zon. De twijfel sloeg toe na een aantal gebeurtenissen. Volgens mij hebben we namelijk gratis hulp gekregen in de warmtetransitie.

Juist een behoorlijke dosis betrokkenheid

Bij het opstellen en uitvoeren van energieplannen in dorpen en wijken kom je ze regelmatig tegen: boze bewoners. Die weerstand is ontzettend lastig, zeker als de opdracht is een aardgasvrije wijk te realiseren samen met diezelfde bewoners. In een eerder artikel schreef ik al over de psychologica van de weerstand; het is voor personen logisch dat er weerstand is als ze iets, zoals aardgas,  kwijt raken. En daarnaast hoort weerstand gewoon bij transities, zoals ik beschreef in deze blog. Eva Wolf van de universiteit voegt er wat mij betreft een nieuwe dimensie aan toe. Tijdens een webinar het landelijke Programma Aardgasvrije Wijken over weerstand was ze heel duidelijk over weerstand: ‘Weerstand is gratis participatie’. Ze heeft een opvallende visie op conflicten en de daarbij ontstane weerstand: ’Ook al ga je conflicten zo veel mogelijk uit de weg, of negeer je ze om de harmonie te bewaren, ze verdwijnen daarmee niet’. Ze kunnen zelfs ondergronds doorwoekeren. In de ogen van Wolf hebben mensen die zich ergens over boos over maken juist een behoorlijke dosis betrokkenheid: alleen als iets je aan het hart gaat maak je je er immers druk om.

Hoge aardgasprijs: gratis reclame

Gemeenten zijn al jaren bezig om actief te krijgen om hun huis energiezuiniger te maken. Het was altijd sappelen met zulke acties qua betrokkenheid: weinig deelnemers aan wijkavonden en enquêtes. Tot afgelopen maand ineens de aardgasprijs door het dak schoot. Dat bleek afgelopen tijd gratis reclame voor allerlei gemeentelijk energie besparing activiteiten. Zo zijn er in Zwolle voor vier webinars van het duurzaam bouwloket 1000 aanmeldingen en is er in een Zwolse wijk een respons van 35% op een enquête over het warmtesysteem. In Almelo kwamen er op twee avonden over het toekomstige warmtesysteem 150 mensen. De CV inregel actie in Hardenberg was een overdonderd succes: 2250 aanmeldingen terwijl er plek is voor 400 deelnemers. Afgelopen week werd in Noordoost Twente de 10.000^e (!) energiebepaar bon ingewisseld.

In de buurt van het tipping point?

En zo gebeuren er dus van allerlei grote en minder grote veranderingen in de energietransitie. Met als klap op de vuurpijl de keuze van het ABP om niet meer te investeren in bedrijven die olie, gas en steenkool winnen. De klimaatrisico’s die samenhangen met het winnen van fossiele bronnen worden inmiddels gezien als financiële risico’s .

Deze grote en minder grote veranderingen zouden misschien kunnen duiden op het benaderen van een zogenaamd ‘tipping point’: om omslagpunt waarbij een maatschappelijk systeem overgaat van het ene paradigma (fossiel) naar het andere (duurzaam). Laten we het hopen, schreef de optimist.

Oscar Jansen is adviseur Expertiseteam Aardgasvrije Wijken van Nieuwe Energie Overijssel.