20 april 2021
Blog #16 Warmte: collectief of individueel?
Door Ariën Smit, projectleider warmte Nieuwe Energie Overijssel
Binnen warmtevisies is er een logische focus op warmtenetten: collectieve systemen waarbij duurzame warmtebronnen, zoals geothermie, aquathermie en restwarmte uit industriële processen de warmte produceren. Individuele warmte-opwekkers, zoals lucht-warmtepompen, worden vaak als alternatief besproken. Wat is nu het beste antwoord op de warmtevraag?
Het gemak van individueel
Individuele systemen kennen voordelen boven collectieve systemen. Een individueel systeem, zoals een waterpomp, lijkt in veel opzichten op bestaande systemen, zoals een gasketel. Gebruikskosten, onderhoudskosten en investeringskosten zijn voor rekening van de gebruiker. Er lijken weinig of in ieder geval minder vraagstukken op te doemen die het uitrollen van individuele warmtesystemen kunnen belemmeren.
De voordelen van collectief
Ondanks het gemak en de zelfbeschikking van individuele warmtesystemen, hebben collectieve systemen veel voordelen die de aandacht op warmtenetten rechtvaardigen. Bijvoorbeeld: een hoog rendement, geen (geluids)emissies, veiligheid, toekomstbestendigheid en onderhoud.
- Hoog rendement
Wanneer restwarmte wordt uitgekoppeld in een warmtenet is er geen elektriciteit of andere brandstof noodzakelijk. Het rendement stijgt door restwarmtebenutting. Jaarlijks wordt ongeveer 250 PJ aan warmte geloosd door energiebedrijven en industrie. Hiervan is 100 PJ geschikt voor duurzaam nuttig hergebruik (± 1.500.000 huishoudens)[1]. - (Geluids)emissies
Het transporteren van water gaat vaak geruisloos, emissies vinden bij de warmteopwekker Een warmtepomp kent een geluidsemissie en andere individuele systemen, zoals pellet-branders, hebben rookgassen. Bij collectieve systemen zijn emissies gecentraliseerd, waardoor er beter op kan worden ingegrepen. - Veiligheid
De gevaren van rookgasvergiftiging, elektrificatie of ontploffingen zijn beperkt bij individuele en goed onderhouden systemen. Toch zijn warmtewisselaars die warmte uit een collectief warmtenet uitkoppelen het veiligst. Ze ontploffen niet, maken geen rookgassen en verbruiken geen elektriciteit. - Toekomstbestendigheid
Studies wijzen uit dat naast elektriciteit (de elektronen), alternatieven (moleculen) nodig zijn om aan de warmtevraag te voldoen. Uiteindelijk gaat het de eindgebruiker om duurzame warmte, ongeacht het antwoord op de vraag of het nu elektronen of moleculen moeten worden. Met een warmtenet kun je op korte termijn een robuust systeem realiseren, dit geeft een impuls aan het transitieproces. Bijkomend voordeel is dat als het warmtenet er eenmaal ligt, dit voor de langere termijn is en dat alternatieve warmtebronnen in de toekomst een afzetmogelijkheid hebben. - Onderhoud
Bij gecentraliseerde warmteopwekking ligt onderhoud niet bij de eindgebruiker. Het is daardoor beter te organiseren, waardoor er minder vervuiling is, minder verlies van rendement en geen stijgende emissies.
[1] Rapportage van Deltares en CE delft uit 2018: Verkenning warmtelozingen en duurzaam hergebruik restwarmte (2018)
Mijn antwoord
Een warmtenet als collectief systeem is de moeite waard om te overwegen. En de keuze voor een collectief of individueel systeem hoeft niet of/of te zijn. De mogelijkheden van collectieve systemen op kleinere schaal en collectief/individuele systemen (hybride) zijn interessant en mogen wat mij betreft meer aandacht krijgen!
Over Ariën Smit
Als projectleider bij Nieuwe Energie Overijssel houdt Ariën Smit zich bezig met industriële processen en warmte. Samen met bedrijven verkent hij de mogelijkheden en onmogelijkheden van warmte voor en restwarmte uit industriële processen. In zijn eerdere blog schreef hij hier meer over.
