Kennisartikelen

Gemeenten hebben verschillende duurzaamheidsdoelen. Het is nu tijd om beleidsdoelen om te zetten naar concrete actie. Hierbij kun je denken aan wijken die van het aardgas af moeten om CO₂-besparingen te realiseren of aan binnensteden die vergroend moeten worden, zodat ze klimaatbestendig worden. Deze duurzaamheidsvraagstukken noemen we ook wel ‘wicked problems’. Lastige zaken, maar wel heel belangrijk om aan te werken! Het project ‘Verhalen vertellen met data’ gaat ons hierbij helpen.

 

“Het oplossen van lastige hobbels bij het behalen van de duurzaamheidsdoelen, vraagt om een beleidsproces dat inspeelt op onvoorziene omstandigheden”, vertelt Mark Melenhorst, associate lector Smart Cities bij Saxion Hogeschool. “Het is belangrijk om inwoners hierbij een grote rol te geven. Voor zowel het beleidsproces als de inwonerparticipatie zijn geloofwaardige en begrijpelijke data erg belangrijk. Maar informatie moet wel aansluiten bij de leefwereld van de inwoners. Voor een deel van de inwoners zijn visualisaties van complexe duurzaamheidsinformatie echter lastig te begrijpen.”

 

Uitdagingen voor gemeenteprofessionals

Gemeenteprofessionals worden hiermee voor een aantal uitdagingen gesteld. Ten eerste is het een probleem dat gemeenten slechts een groep ‘usual suspects’ bereiken met inwonerparticipatie die nodig is voor duurzaamheidsbeleid. Als veel inwoners ongehoord blijven, ondergraaft dit het draagvlak. Ten tweede wil je eigenlijk het gesprek aangaan op basis van de datavisualisaties. Bestaande datavisualisaties bieden die mogelijkheid niet. Ten derde zijn, zoals gezegd, bestaande datavisualisaties voor veel inwoners vaak te complex. Ofwel: datavisualisaties zouden aangepast moeten worden aan de datageletterdheid van inwoners.

 

Melenhorst: “Visualisaties van bijvoorbeeld energieverbruik zijn vaak ingewikkeld. Wat betekent 1 kWh precies? Veel inwoners hebben moeite met het lezen en begrijpen van grafieken. Dit geldt ook voor dit soort complexe informatie. Daarnaast willen we visualisaties graag inzetten voor duurzaamheidsbeleid: wat kun je samen doen om energie te besparen? Of om ervoor te zorgen dat water van heftige regenbuien weg kan stromen? Visualisaties kunnen het gesprek hierover stimuleren.“ Deze uitdagingen maken het bijzonder lastig om een participatietraject dat een diverse groep inwoners bereikt en dat uitnodigt om met behulp van datavisualisaties het gesprek tussen inwoners onderling en tussen inwoners en de overheid tot stand te brengen.

Toolbox

Dit project ontwikkelt een toolbox ‘Eerste hulp bij datagedreven inwonerparticipatie aan duurzaamheidsbeleid’ om deze uitdagingen het hoofd te bieden. “We ontwikkelen en testen met drie gemeenten en hun inwoners enthousiasmerende en eenvoudig te begrijpen datavisualisaties”, gaat Melenhorst verder. “Samen met gemeenten ontwikkelen we deze visualisaties voor de praktijk: we zetten visualisaties over energieverbruik en over vergroening van tuinen in op straat, op sociale media, in het winkelcentrum. Hiermee willen we discussie tussen inwoners en tussen inwoners en de gemeente stimuleren en inwoners motiveren om zelf actie te ondernemen. Denk aan energie besparen of de tegels in je tuin vervangen door planten. Uit de evaluatie van deze visualisaties halen we praktische hulpmiddelen voor gemeenteprofessionals die samen met inwoners datavisualisaties willen ontwikkelen. Aan welke eisen moet een goede datavisualisatie voldoen? Wat moet je wel en niet doen als je datavisualisaties voor duurzaamheid wil gaan inzetten? Hoe pak je dit aan? Van deze hulpmiddelen maken we een online gereedschapskist.”

 

Betere beslissingen

De toolbox levert naast concrete handreikingen voor datagedreven inwonerparticipatie bij duurzaamheidsbeleid ook een bijdrage aan datagedreven werken binnen gemeenten. Als gemeenteprofessionals op basis van data beslissingen nemen, nemen ze betere beslissingen: beslissingen worden transparanter en beter onderbouwd. “Als je met de discussiemogelijkheden in onze visualisaties erachter komt dat inwoners energie besparen wel belangrijk vinden, maar niet meer weten hoe, dan kun je bijvoorbeeld energiecoaches inzetten. Iets breder dan ons project: als je gemeten hebt dat er veel fijnstof wordt uitgestoten bij een kruispunt, kun je bijvoorbeeld iets aan de doorstroming van het verkeer doen”, sluit Melenhorst af.

 

Heb jij ook een vraag over de energietransitie?

Het Kennisloket beantwoordt zowel “waarom” als “hoe” vragen. Dit gebeurt door de kennisinstellingen Windesheim, Saxion en Universiteit Twente met behulp van (toegepast) wetenschappelijk en praktijkgericht onderzoek. Waar mogelijk worden vragen gebundeld tot een groter onderzoeksprogramma. Heb jij ook een vraag? Stel hem dan gerust via het formulier op pagina van het Kennisloket.