Kennisartikelen

Gemeenten staan allen aan de lat om hun warmtetransitievisie vorm te geven. Om aan de vraag voor de verduurzaming van de warmtevraag voor woningen en bedrijven te kunnen voldoen hebben we meerdere bronnen met nieuwe energie nodig. Welke dat zijn is vaak afhankelijk van de mogelijkheden die een gebied hiervoor biedt. Binnen provincie Overijssel zijn mooie voorbeelden te zien waarbij water als bron voor de warmte- of koudevoorziening dient. De werkgroep ‘Energie uit water’ van Nieuwe Energie Overijssel, zet zich in om projecten op dit thema aan te jagen en verder te brengen met kennisdeling en ondersteuning.

Tijdens de kennissessie over thermische energie uit afvalwater in het najaar van 2020 zijn bij gemeenten de vraagstukken opgehaald waar ondersteuning gewenst is voor hun aquathermie projecten. “We hebben hierbij aangegeven dat we middels een voucher gemeenten verder kunnen helpen. Deze projecten hoeven niet uitsluitend te gaan over warmte uit afvalwater (effluent) , maar de voucher kon ook voor projecten met thermische energie uit oppervlaktewater en riothermie worden ingezet”, vertelt Jan Hermen Kat, voorzitter van de werkgroep ‘Energie uit water’ van Nieuwe Energie Overijssel. “Hierbij kwam naar voren dat het voor velen een zoektocht is om een geschikt organisatiemodel te vinden. Dé grote uitdaging bij dit soort projecten is de samenwerking tussen de betrokken partijen. Maar daarnaast speelt ook de financieringsopgave en draagvlak in de wijk een grote rol. Maar in de kennissessie werd duidelijk dat energie uit water bij nieuwbouw en renovatie een absoluut interessant, kosteneffectief en een duurzaam alternatief voor laagtemperatuur warmte kan zijn.”

Bijdrage Waterschappen

De waterschappen beschikken met hun rwzi’s en het oppervlaktewater over bronnen waarin warmte en koude in opgeslagen is. Arjan Schutte, WDOD: “In het verleden zijn er meerdere studies verricht die aangeven dat de potentie interessant is. Voor gemeenten is het van belang hier ook goed kennis van te nemen zodat we met elkaar het gesprek kunnen starten om met elkaar de mogelijkheden te verkennen om deze bronnen te benutten.”

Gemeente Losser heeft als eerste gebruik gemaakt van het aanbod en heeft hiermee een definitieve haalbaarheidstoets uit laat voeren en de financiële kosten exact in beeld krijgt zodat een voorstel gemaakt kan worden voor de gemeenteraad. Ook zijn de eerste resultaten van de uitgevoerde aquathermie uit Oldenzaal, een onderzoek voor een Effluent warmtenet in de wijk De Thij,  inmiddels binnen.

Onderzoek Oldenzaal

Oldenzaal is vast besloten  om deze duurzame mogelijkheid voor verwarming van de wijk serieus in overweging te nemen. Rogier Scholten, gemeente Oldenzaal: “De wijk De Thij staat in de warmtevisie van de gemeente als eerste wijk aangewezen om te beginnen met het opstellen van een wijkuitvoeringsplan. In dat plan worden alle opties om woningen en gebouwen te verwarmen meegenomen. De rioolwaterzuiveringsinstallatie ligt vlak bij De Thij en werd als optie meegenomen en onderzocht.

De kans om onderzoek uit te laten voeren met de voucher werd ambtelijk aangepakt. Er was door de raad en het college al eerder een besluit genomen om een wijkuitvoeringsplan op te stellen. Het haalbaarheidsonderzoek naar Aquathermie werd in dit geval daarom meegenomen in het wijkuitvoeringsplan. In Oldenzaal is er gekeken naar het opwaarderen van het water naar ongeveer 70 graden. Dit warme water kan vervolgens via een warmtenet gebracht worden naar de woningen in De Thij. Deze woningen zijn in de jaren 70 gebouwd en zijn bij een dergelijke temperatuur gebaat.

Het eindresultaat van het onderzoek is dat dit technisch gezien mogelijk is, echter is het niet rendabel omdat er niet genoeg vermogen is om genoeg woningen te kunnen bedienen. Hoe meer woningen, hoe sneller het rendabel te maken is. Nadeel is dat de ondergrond in Oldenzaal zich toch niet lijkt te lenen voor warmte of koude opslag. Indien dit wel het geval was geweest kon het financieel waarschijnlijk wel uit. “We zijn als Oldenzaal nu voornemens om te kijken naar een lage temperatuur bronnet, vanuit de rioolwaterzuiveringsinstallatie, om zo toch alle mogelijkheden onderzocht te hebben om deze bron te gebruiken en zo de bewoners van De Thij te ondersteunen in het verduurzamen van hun woning,” zegt Scholten.

Het traject heeft ook leermomenten opgeleverd. Scholten: “Als je dit wilt onderzoeken kijk dan eerst naar de temperatuur en het debiet om het vermogen te bepalen van de bron. Op die manier kun je relatief makkelijk en snel zien of het een reële optie is om in te zetten.” Binnen het project werd samengewerkt door Waterschap Vechtstromen(bronhouder), provincie Overijssel (opdrachtgever onderzoek) en Syntraal (onderzoeker).