Kennisartikelen

De energietransitie is complex en het behalen van de doelen is voor menige gemeente een megaklus. Complete wijken moeten worden gerenoveerd en van het aardgas worden afgehaald. Dit vraagt om een gestructureerd proces dat de kennistellingen ROC van Twente, Saxion Hogeschool en Universiteit Twente willen verbeteren door wijken digitaal in kaart te brengen.

Het verduurzamen van de gebouwde omgeving gaat niet van de een op de andere dag, er is nog veel te doen voordat we onze gestelde doelen kunnen behalen. In vrijwel iedere wijk in Nederland moet wel iets gebeuren. Hierbij wordt snel gedacht aan alleen isoleren en het plaatsen van warmtepompen. Maar ook onder de grond moeten hier zaken voor aangepast worden.

Energiebehoefte simulatie

In Enschede en Hengelo is hiervoor onderzoek uitgevoerd in twee pilotwijken en aangevuld met twee cases uit Enschede die eerder zijn gebruikt. In samenwerking met de Gemeente Enschede en Hengelo zijn de twee pilotwijken met elkaar vergeleken voor de aanpak van een wijktransitie en voor een experimentele energiebehoefte simulatie. Om een wijk digitaal in kaart te brengen is veel actuele informatie nodig die bij elkaar gebracht moet worden. Als fundament van een wijkaanpak is het noodzakelijk data te integreren, in te winnen en te combineren, en dit op het gewenste moment aan de verschillende disciplines beschikbaar te stellen. Om goede keuzes te maken wordt het steeds belangrijker om te kunnen beschikken over goede data. Door deze in een 3D model samen te brengen verkrijg je nieuwe inzichten. Daarom ondersteunen we graag projecten als deze”, vertelt Daniëlle Koopman, GIS specialist bij de gemeente Enschede. “Het levert direct winst op voor de gemeente en de kennisinstituten gebruiken de opgedane kennis en inzichten ook weer.”

De energietransitie vraagt om technische oplossingen in de fysieke leefomgeving, maar deze raken ook de wijk als geheel. Koopman: “Elke wijk vraagt om een eigen, passende aanpak. Daardoor zijn veel verschillende afdelingen binnen de gemeente betrokken. Om het behapbaar te houden kunnen we alle hulp gebruiken die er is in deze complexe opgave.”

Alles op één plek

Doordat het digitaal werken toeneemt kunnen er 3D-modellen van wijken worden gemaakt die steeds gedetailleerder en accurater zijn. Afmetingen en bouwjaar van huizen en andere gebouwen, maar ook de energielabels zijn beschikbaar zodat er een vrij nauwkeurige inschatting gemaakt kan worden van het energieverbruik van een woning en wijk.

“Met zo’n model kan je verschillende renovatiestrategieën doorrekenen”, weet Twan Rovers, onderzoeker bij het lectoraat Sustainable Building Technology van Saxion Hogeschool. “Bijvoorbeeld wat er met een wijk gebeurt als je iedere woning van een warmtepomp voorziet. Wat levert dat op qua CO2-reductie? Moet het elektriciteitsnet dan verzwaard worden? Of zou een warmtenet een betere optie zijn? Door dat soort zaken door te rekenen kan een afgewogen keuze gemaakt worden welke aanpak het beste werkt voor bepaalde wijken.”

Afb: 3D model van de gebouwen in Twekkelerveld (Enschede)

Makkelijk en inzichtelijk

Een digitale kaart van een wijk kan een interessant hulpmiddel zijn voor de bouwindustrie. De drie kennisinstellingen en betrokken gemeenten hebben de eerste pilots in de wijken Nijverheid in Hengelo en Twekkelerveld in Enschede inmiddels afgerond. Nu is het de uitdaging om nieuwe partijen hierbij te betrekken die de waarde van deze informatie zien. “Daarom schrijven we aan verschillende projectvoorstellen om dit project een vervolg te kunnen geven”, zegt Rovers. “Met als uiteindelijk doel de energietransitie voor iedereen makkelijker en inzichtelijker maken.”

Afbeelding: Gesimuleerde warmtebehoefte (kWh/m² per jaar) van gebouwen in Twekkelerveld (Enschede)

Heb jij ook een vraag over de energietransitie?

Het Kennisloket beantwoordt zowel “waarom” als “hoe” vragen. Dit gebeurt door de kennisinstellingen Windesheim, Saxion en Universiteit Twente met behulp van (toegepast) wetenschappelijk en praktijkgericht onderzoek. Waar mogelijk worden vragen gebundeld tot een groter onderzoeksprogramma. Heb jij ook een vraag? Stel hem dan gerust via het formulier op pagina van het Kennisloket.